Çanakkale Savaşı’nın, Kanada’da bıraktığı izler ve Kanada coğrafik isimlendirmelerinde Türk etkisi gibi çalışmalarım sırasında Kanada, İngiltere, Avustralya ve Osmanlı arşivlerinde yaptığım araştırmalarda algıda seçicilik olsa gerek İnebolu ve Kastamonu ile ilgili bir çok resim, haber ya da belgeye ulaşmıştım, ve bir kenarda İnebolu arşivim oluşmaya başlamıştı. Ama doğrusunu söylemek gerekirse Avustralya'daki Kastamonu’ya rastlamayı hiç beklemiyordum.
Önceliğim Çanakkale Savaşı ve Kanada bağlantısı olduğundan arşivlediğim İnebolu ve Kanada ile ilgili bu resim ve haberleri bir türlü detaylı olarak gözden geçirememiştim.
İnebolu hakkındaki bu tarihi haber ve resimleri tekrar inceleme fırsatını, halen İnebolu'da yaşan yakın arkadaşım Hasan Pehlivanoğlu’na gönderdiğim ve Kanada gazetesinde çıkmış 1885 tarihli büyük İnebolu yangını ile ilgili haberi takip etmemle başladı.
Aslında tam 135 yıl önce yani 1885 yılında dünyanın bir ucu Kanada’da İnebolu yangının haber olması sadece İnebolulular tarafından değil kiminle paylaşsam ilgi çekiyordu.
Hasan’ın bu bilgiyi İnebolu’nun yerel tarihçisi Mustafa Fakazlı ve Yeni İnebolu Gazatesi sahibi Kadir Yıldırım beyler ile paylaşması ile arşivimde bekleyen diğer bilgi ve belgeler de gündeme geldi ve ben de üzerinde biraz daha vakit ayırıp bu belgeleri inceleme fırsatı yakaladım.
Tekrar gözden geçirdiğim haberlerden birini tekrar detaylı olarak incelediğimde beni daha da şaşırtacak başka bir bilgiye götüreceğini bilmiyordum.
22 Aralık 1895 tarihli Avustralyanın Wallero Times gazetesinde 800 adet en seçkin ve sağlıklı Ankara (Angora) keçisinin İngiliz tüccarlar Messrs Blane kardeşler adına İnebolu’dan Avustralya'ya gitmek üzere yola çıktığını belirtiyor ve daha önce gönderilen keçilerin ise Avustralya'da büyük bir başarı yakaladığını belirtiyordu.
Avustralya arşivlerinde yaptığım araştırmada ise İnebolu üzerinden giden bu keçilerin Avustralya'daki teslimat sahibinin ise yine İngiliz asıllı bir çiftlik sahibi olan Price Maurice’e gittiğini gördüm. Kimdir bu Price Maurice, ve Kastamonu, ve İnebolu üzerinden dünyanın bir ucundaki Avustralya'ya keçi ithal etmenin hikayesi nedir diye araştırınca ise çok daha faklı ve bir o kadar da ilginç başka bir bilgiye ulaştım.
Galler’li Price Maurice, Avustralya’ya Ankara Keçilerini ithal edenJohn Lincoln’den aldığı bir kaç keçi ile başladığı tiftik üretme serüveninin çok başarılı olması üzerine kendisi aracısız keçileri ithal etmeye başlıyor. İlk başta deneme amaçlı birkaç keçi ile başlayan bu riskli serüven keçilerin 1870 yılında Avustralya'da verimlilik ve uyum açısından büyük başarı yakalaması üzerine yine İnebolu Limanından değişik seferlerde toplamda bini geçen keçi Avustralya'ya doğru yola çıkıyor.
Price Maurice tiftik ve keçi üretimi konusunda kendisini büyük başarıya ulaştıran ve bölgenin en iyi tiftiğini veren keçilere olan minnetini yine keçilerin geldiği yerin adını vererek gösteriyor ve çiftliğin adını "Castambul" koyuyor. Aslında Castambul Kastamonu’nun 1950'lerde Fransızca yazılışı ve böylece sadece Kastamonu’dan ve İnebolu’dan yola çıkan keçiler değil Kastamonu ismi de Avustralya tarihinde ve haritasında yerini bulmuş oluyor.
Adını Kastamonu’dan alan çiftlik o kadar başarılı olmuş ki, sadece çiftlik değil bulunduğu bölge de Castambul olarak anılmaya başlanmış. Sonucunda eski adı “Sixth Creek” olan kasabanın ismi de şehir meclisi tarafından Castambul olarak değiştirilmiş ve sadece çiflik değil bulunduğu kasaba da Castambul olarak Avustralya haritasında yerini almış ve aynı isimle bugüne kadar ulaşmış.
Merak edenler için, adını Kastamonu’dan alan Castambul kasabası, Güney Avustralya bölgesinde bulunuyor. Başkent Sidney’e 1350 km kadar uzaklıkta olan kasabada hala tiftik keçisi üretimi yapılan az sayıda çiftlik var. Ancak bölgedeki altın madeninin önemini kaybetmesi, tiftiğin yerini modern tekstil ürünlerinin alması ile nüfus günümüzde 50 kişiye kadar düşmüş.
Görülen o ki Castambul’un da Kastamonu'nun da kaderinde benzer noktalar var. Madencilik, ulaşım, ticaret, tarım ve hayvancılıktaki gerileme ile zaman içinde devlet binaları kapanır ve devlet hizmetleri azalır olmuş, göçler tersine dönmüş. Castambul çifliğinin sahibi Price Maurice’ın sağlık nedeni ile, çocuklarının da eğitim için İngiltere'ye dönmesi gibi Kastamonu yöresinin insanı da eğitim, sağlık ve iş olanakları gibi değişik nedenlerle sadece Türkiye'nin değil dünyanın da dört bir yanına dağılır olmuş.
Birol Uzunmehmetoğlu,
Toronto, Kanada
| Bu haber 2980 defa okunmuştur.
