SABİRE AYDEMİR

Bir çok şeyin ilkine sahip İnebolu’dan ilk kadın Veteriner’in çıktığını yeni öğrendik. 1 şubat 1981 vefat eden ilk kadın veteriner Sabire Hanımın ismi Google’da çıktı. 

Araştırdım, aileye ulaştım. Sabire Aydemir  hakkında bilgi verebilecek bir tek kızı Gönül Elalmış kalmış. Kendilerine mesaj yazdım.

“Kastamonu İnebolu'dan yazıyorum. Diş Hekimi Mustafa. S. Fakazlı. 1956 doğumluyum. İnebolu'nun tarihini araştırıyorum. Sabire Aydemir’in ilk kadın Veteriner olduğunu yeni öğrendik. Çok mutlu olduk. İnebolu'da doğmuş ve ilk çocukluk yılları burada geçmiş ve Türkiye'ye malolmuş değerlerden birini daha bulmuş olmak İnebolu'da yaşayan bizlere heyecan veriyor. Daha önceki araştırmalarında 3 isme ulaşmıştım. 1-Ömer Seyfettin 2-Orhan Şaik Gökyay 3-Oğuz Atay. Dördüncü olarak da anneniz Sabire Aydemir gönlümüzdeki yerini aldı. Eğer telefonla görüşmeyi kabul ederseniz detaylı bilgi alıp arşivlerimize kayıt düşmek istiyorum. Bu şekilde bir değerli büyüğümüzü daha hayırla yadetmek fırsatını bize vermiş olacaksınız. Saygılarımla. M. F.”

Kendisiyle uzun bir telefon konuşması yaptık. İsterseniz bundan sonrasını Gönül Hanımdan dinleyelim.

“Anneannemin adı Firdevs. Saka’lardan. Evlenince soyadı Daylan olmuş.  Hatıpbağında evleri vardı. Dedemin adı Seyitali Daylan. Erken yaşta ölmüş, ben ona yetişemedim. Anneannem Firdevs Dalyan’ın son vakitlerinde birlikte yaşadık. Annem çalışıyordu. Ona ben baktım. 1971 yılında  ben 20 yaşındayken Samsun’da vefat etti.

Anneannemler 4 kardeş.

Mehmet Ali (Saka). Çanakkale’de şehit olmuş.

Hasan (Saka) Kurtuluş Savaşı sonrası Eskişehir’de Kayseri’de Uçak Fabrikasında teknisyen olarak çalışmış.

Hüseyin (Saka) Avara’daki evde oturuyor. Kurtuluş Savaşı  esnasında İnebolu Kuvayi Milliyecilerinin başıymış. Dağlarda at üzerinde pür silah arkadaşlarıyla gezermiş. Rusya’dan gelen cephanelerin taşınması için 40 tane Katırını Milli Ordunun emrine vermiş.

Anneannem Firdevs Daylan dikişiyle, nakışıyla, görgüsüyle tam bir Osmanlı kadını idi. Açtığı baklava hamurunun arkasından gazete yazısı okunurdu. Anneannem Saka’lardan. Evlenince soyadı Dalyan olmuş.

 Annemin kız kardeşi teyzem Fatma Zatiye Gürel 1985’te öldü. Eşi emekli Mal Müdürü Şevket Gürel’di. Hatıpbağı’ndaki köşklerinde oturuyorlar. Bahçelerinde envai çeşit meyve ağaçları vardı. Bahçede herkesin bir ağacı var. Hiç unutmuyorum kokona eriği ve ballıca kirazı çok lezzetliydi. Kanlıca mantarını da hatırlıyorum.

Annem Sabire (Daylan) Aydemir,  İnebolu’da 1910 yılında doğmuş. İlkokula biraz geç 9-10 yaşlarında başlamış. Son sınıftayken tatilde İnebolu’dan İstanbul Erenköy’de köşkü olan bir tanıdıklarının yanına gitmiş. Sormuşlar kaçıncı sınıfta okuyorsun?. Son senesi olduğunu öğrenince okulu bitirince hemen buraya gel, çok yakınımızda Erenköy Kız Lisesi var. Seni okuturuz demişler. Böylece İnebolu’dan çıkıyor. 1932’de Erenköy Kız Lisesini bitirince, Tıp Fakültesinde okumayı düşünüyor. Yaz tatilinde İnebolu’ya geliyor. İnebolu’da tanıdıkları Veteriner Necmettin abisi, Sabire bu sene bizim Fakülte’ye kızları da alacaklar, arzu edersen kayıt ol meslektaş olalım diyor. Hayvanları çok sevdiği için Ankara Veteriner Fakültesi’ne ilk bayan olarak kaydını yaptırıyor.

1937’de mezun oluyor. Beş sene daha uzmanlık okuyor. Bakteriyolog oluyor. Uzmanlığı biterken arkadaşları Sabire memleketini istiyor demişler. Uzmanlıktan sonra bir müddet İnebolu’da görev yapmış. İnebolu’dan salgın hastalıkla mücadele için gönüllü olarak Ünye’ye gidiyor. Erkenden evlenmeyi pek düşünmezken, babam Hasan Tahsin Aydemir’le tanışıyor ve 1947 yılında evleniyorlar. Babam Ünyeli zaten. Daha sonra Samsun’a taşınıyorlar. İki çocuğu oluyor, Annem Samsun’da kuduz labaratuvarı şefi olarak emekli oldu. Sonra Ankara’ya geldi. 1984 yılında, kadınların seçme ve seçilme hakkının kabul edilmesinin 50. yılında anneme o günkü Meclis Başkanı Necmettin Karaduman tarafından ödül ve sertifika verildi. 1991 yılında da Ankara’da vefat etti. Allah rahmet eylesin.

Annemden kalan hatıralardan bazılarını saklıyorum. İnebolu’daki Kent Müzesi’ne bunları bağış yapabilirim. Bizler de bu gün varız yarın yokuz. Annemin hatıraları doğduğu memlekette yaşasın.”

Böylece bir tarihi değerimiz daha gün yüzüne çıkmış oldu. İnebolu Belediye Başkanı Mustafa Huner Özay’ın desteğiyle, İnebolu Belediyesi tarafından bağışları Ankara’daki evinden teslim alınıp İnebolu Kent Müzesi’nde yapılacak bir düzenleme ile gelecek nesillere aktarılacaktır. Bu konuda emeği geçenlere,  akrabalarına, tanıyan ve bilgi verenlere teşekkür ediyorum.

Mustafa Sıtkı FAKAZLI

Yerel Tarih Araştırmacısı